LUCEBERT. Thuis in Bergen

Wat ging er om in het hoofd van Lucebert? Waar werkte hij? En op wat voor manier kwam zijn werk tot stand? Lucebert. Thuis in Bergen geeft antwoord op die vragen, Kranenburgh wekt de wereld van Lucebert tot leven alsof hij het atelier zojuist heeft verlaten. Bezoekers kunnen platen draaien, boeken bekijken uit Luceberts privécollectie, kennismaken met zijn vrienden en familie en in de geest van de kunstenaar zelfbedachte woorden en gedichten schrijven. Bijzonder zijn de persoonlijke bijdragen van Bergenaren: foto’s, schilderijen en verhalen.

Atelier Lucebert, mei 1994, kort na dood van Lucebert. Foto Pieter Boersma

Thuis in Bergen

Dit jaar is het twintig jaar geleden dat Lucebert (1924-1994) overleed. Hij is één van de grootste Nederlandse kunstenaars van de 20ste eeuw en woonde en werkte lange tijd in Bergen. Daar werd hij ook lid van het KunstenaarsCentrumBergen (KCB), nu gevestigd in de historische villa van Kranenburgh. En het kan raar lopen, want dat is precies de plek waar Lucebert – pseudoniem van Lubertus Jacobus Swaanswijk – halverwege de jaren vijftig een tijd woonde. Later zwierf hij door het dorp, om uiteindelijk zijn intrek te nemen in de voormalige kunstzaal van verzamelaar Piet Boendermaker. Dat atelier wordt op de tentoonstelling als een filmdecor nagebouwd en geeft een impressie van de plek waar de kunstenaar zijn experimentele universum schiep en zijn lokale en (inter)nationale kunstenaarsvrienden en familie ontving.

Work-in-progress

De hoeveelheid (dagboek)tekeningen, gedichten en spullen op de tentoonstelling overdondert en evenaart Luceberts enorme productie. Het geeft ook inzicht in de manier waarop Lucebert zijn keuzes maakte, hij vond vaak toevallig iets anders dan hij zocht. Het publiek kan ook zelf met verf aan de slag en in de geest van Lucebert nieuwe woorden en oneliners ontwikkelen. Tot de woorden die de kunstenaar aan de Nederlandse taal toevoegde, behoort bisquitbliketiket, maar ook duistere woorden als tuigmuil en fluistergeboorte. Onsterfelijk is zijn uitspraak ‘Alles van waarde is weerloos’.

In de geest van Luceberts werk oogt de vormgeving van de tentoonstelling als een work-in-progress. Elke zaal kent een eigen sfeer; soms donker, dan weer wit met poëzie op de wanden, vloer en plafond. Lucebert vond dat een tentoonstelling eruit moest zien als een levendige, atelierachtige plek waar het creatieve proces en de kruisbestuiving tussen verschillende kunstdisciplines zichtbaar zijn. 

De jazzkamer in de tentoonstelling in Kranenburgh. Foto Dim Balsem

Embedded Kunstenaars

De vormgeving en het concept van de tentoonstelling zijn in handen van Johan Kramer, regisseur en medeoprichter van communicatiebureau KesselsKramer. Onder zijn regie gaan diverse kunstenaars aan de slag: jazzdrummer, percussionist en beeldend kunstenaar Han Bennink, jazzmuzikant Jan Doedens, art director Rikke Jelier van Jelier&Schaaf, decor- en kostuumdesigner Meike Sier, grafisch ontwerpster Maria Walnut, illustratrice Marianne Lock, stylist Norbert van Leyen, ontwerpduo Julien Rademakers & Maaike Chanowski van Firma Snavel&Snavel en beeldend kunstenaar Mathieu Schellekens.

Chaos en Schoonheid

KunstenaarsCentrumBergen (KCB) maakt in de villa van 18 november 2014 t/m 25 januari 2015 een eigen tentoonstelling, getiteld Chaos en Schoonheid. Daarvoor liet een groot aantal KCB-leden zich inspireren door Luceberts gedicht ‘ik tracht op poëtische wijze’ uit 1952. Het gaat over schoonheid en zijn manier van werken. De leden zijn werkzaam in verschillende disciplines: muziek, dichtkunst, schilderkunst, grafiek en beeldhouwkunst. In de jaren vijftig was Lucebert actief lid van het KCB en inspiratiebron voor veel andere leden. In 1987 maakte hij een cadeauprent voor KCB-donateurs.